Filmler günümüz kültürünün o kadar büyük bir parçasını oluşturuyor ki hiç var olmadıkları bir zamanı hayal etmek güç, 1890'larda hayalet misali şekiller gözler önünde canlanan ve hareketli resimleri ilk defa gören halkın duyduğu hayranlık ve korkuyu takdir etmek de bir o kadar zor. Fakat 21. Yüzyıl bakış açısından asıl şok, o "filmlerin" sonraki otuz yıl içinde müthiş canlı uzun metrajlı filmlere hızla evrilerek geçirdikleri değişim olsa gerek.
(1894) Fransız Lumiere kardeşler 46 saniyelik kısa film Lyonda'ki Lumiere Fabrikasından çıkan işçileri çeker.
(1902) Georges Melies'in Aya Seyahat'i yüksek yapım maliyeti ve özel efektler adına yeni bir ölçü teşkil eder.
(1914) Charlie Chaplin'in ikinci Filmi Venedik'te Çocuk Otomobil Yarışları'nda Şarlo karakteri olarak ilk defa görülür.
(1916) D.W. Griffith'in 3,5 saatlik epik filmi Hoşgörüsüzlük Hollywood'un ilk gişe rekortmenlerinden biri oldu.
(1920) Rahatsız edici bir Alman Dışavurumculuk klasiği olan Dr. Caligari'nin Muayenehanesi yazarının 1. Dünya Savaşındaki deneyimlerini yansıtır.
(1920) Buster Keaton ilk uzun metrajlı komedisi Enayi'de başrol oynar.
(1922) F.W. Murnau'nun , Bram Stoker'ın Dracula'sının izinsiz uyarlaması olan Nosferatu gösterime girer. Dava sonucunda film imha edilir.
(1922) The Troll of the Sea (Denizin Çanı) genel gösterime sokulan ilk Technicolor film olur.
(1924) İlk döneme ait ve savurganca yapılmış, Kılıçların gösterişle sallandığı bir macera fantezi olan Bağdat Hırsızı'nda başroldeki Douglas Fairbanks'in yanı sıra binlerce oyuncu rol alır.
(1925) Sergei Eisenstein'nin teknik başyapıtı Potemkin Zırhlısı 1905 Rus Devriminin 20. Yıldönümünü anmak amacıyla gösterime sokulur.
(1927) Alfred Hitchcock'un Karındeşen jack'in izinin sürülmesini anlattığı ilk gerilimi (Kiracı) Birleşik Krallık'ta ticari bir başarı elde eder.
(1927) Fritz Lang'ın teknolojik olarak ileri bir distopik gelecekte geçen Metropolis'i ilk uzun metrajlı bilimkurgu filmlerinden biri olur.
(1927 ) Caz Mugannisi senkronize sesli diyalog içeren ilk film olur. Altyazılar ile kısa sesli sekansları bir arada kullanır.
(1929) İlk Akademi Ödülleri töreni Los Angeles'taki Hollywood Roosevelt Hotel'de düzenlenir.
(1930) Josef von Sternberg'in Mavi Melek'i Almanca ve İngilizce versiyonlarıyla gösterime girer ve Marlene Dietrich'i dünya çapında tanınan bir yıldız haline getirir.
(1931) Charlie Chaplin çok başarılı olan sessiz film klasiği Şehir Işıkları ile sesli film devrimine adeta meydan okur.
(1931) Daha teatral "seslilerin" aksine Fritz Lang çektiği ilk "sesli" film M'de gerilim yaratmak için karmaşık sesler kullanır.
(1931) Bela Lugosi Dracula, Boris Karloff ise Frankenstein rolleriyle korku filmi efsaneleri haline gelir. Buhran döneminde sinema salonları "çifte bilet"i uygulamaya sokar - bir film fiyatına iki film birden.
(1933) Almanya'da stüdyolar Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels'in denetimi altına girer. Belli başlı Alman yönetmen ve yıldızlar Hollywood'a kaçar.
(1935) Alfred Hitchcock 39 Basamak'la başlayarak, Avrupa'da düşmanca güçlerin iktidara yükselişinden duyduğu kaygıyı yansıtan bir dizi İngiliz gerilim filmi çeker.
(1935) 1930'da Amerikan Film Yapımcıları ve Dağıtımcıları Birliği tarafından filmler için bir manevi ahlak rehberi olarak takdim edilen Hays yasası artık katı bir şekilde uygulanmaktadır.
(1937) Walt Disney'in ilk uzun metrajlı canlandırma filmi Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler çıkar çıkmaz klasikler arasına girer.
(1939) MGM'in Technicolor destanı Rüzgar Gibi Geçti uluslararası başarı getirir ve bugüne kadar çekilmiş en karlı filmlerden biri olur.
(1939) Fransa'da Jean Renoir'in Oyunun Kuralı adlı filmi tam bir felaket olur sonraları dahice bir sınıf hicvi olarak kabul görecektir.
(1941) Orson Welles'in ilk filmi Yurttaş Kane basın kodamanı William Randolph Hearst'e dayanmaktadır ve Hearts kendisine ait gazetelerde filmden bahsedilmesini yasaklar.
(1941) Humphrey Bogart kara film öncüsü olan Malta Şahini'nde ve ertesi yıl Casablanca'da başrol oynar.
(1942) Almanya'dan iltica eden Ernst Lubitsch Nazileri hicveden ve eleştirmenlerin kaba bulduğu filmi Olmak ya da Olmamak'ı yönetir.
(1943) İtalya'da, Luchino Visconti'nin çektiği erken dönem gerçekçi film Tutku'nun başı faşist hükümet sansürleriyle uzun süre belaya girer.
(1944) Marcel Carne'nin yönettiği görkemli bir tarihi dram olan Cennetin Çocukları Alman işgali altındaki Fransa'da çekilir.
(1946) William Wyler'in yönettiği Hayatımızın En Güzel yılları 2. Dünya Savaşının ardından Amerikalı askerlerin sivil yaşama yeniden uyum sağlarken yaşadıkları zorlukları yansıtır.
(1947) Hollywood'da on sinemacı komünist oldukları şüphesiyle Amerikan Karşıtı Faaliyetleri izleme komitesinin önüne çıkarılır. Stüdyolar tarafından kara listeye alınır ve ardından hapse atılır.
(1948) Vittorio De Sica'nın Bisiklet Hırsızları güçlü, basit hikayesi ve sıradan insanların oyunculuğuyla Hollywood'a yeni gerçekçi bir alternatif sunar.
(1950) Hollywood yaygınlaşan televizyon macerasına karşı ayakta kalabilmek için geniş perde sinema ve 3D gibi atraksiyonlar takdim eder.
(1950) Akira Kurosawa'nın Raşomon'unda bir suç hikayesi dört farklı bakış açısından anlatılır, bu daha sonra pek çok filmde taklit edilecek bir şablona dönüşür.
(1950) Billy Wilder Hollywood sistemine ilişkin tartışmalı bir hiciv olan Sunset Bulvarı'nı yönetir; Bette Davis en vurucu rolünü Perde Açılıyor'da sergiler.
(1951) Uçan Dairelerin Esrarı Soğuk Savaş'a dair yaygın korkuları yansıtan birçok bilimkurgu filminin ilki olur.
(1951) Elia Kazan'ın yönettiği İhtiras Tramvay'ı genç Marlon Brando'yu bir anda film yıldızlığına taşır.
(1952) Amerikalı hakimler filmlerin ifade özgürlüğü kapsamında olduğuna hükmeder; Roberto Rossellini'nin Amore'si (1948) "kutsala saygısızlık" nedeniyle yasaklanmaz.
(1953) Frank Zinnemann'ın James Jones'un asker hayatını anlattığı epik romanına dayanan İnsanlar Yaşadıkça'sı tam sekiz Akademi Ödülü birden alır.
(1953) Yönetmen Henri Georges Clouzot Dehşet Yolcuları adlı gerilim filminin yakaladığı başarının ardından "Fransa'nın Hitchcock'uu" olarak anılmaya başlanır.
(1954) Federico Fellini'nin La Strada'sı gösterime girer ve Yabancı Dilde En İyi Film Oscarını kazanır, Francois Truffault auteur kullanımını tanımlar.
(1954) Japonya'daki Shaws kardeşlerin girişimi Toho Stüdyoları Godzilla Canavar Filmlerinin ilkinin piyasaya sürer Kurosawa Yedi Samuray ve Kanlı Pirinç ile Western'i yeniden tanımlar.
(1955) Satyajit Ray'in ergenliğe geçişi anlattığı düşük bütçeli Yol Türküsü filmi uluslararası arenada övgüyle karşılanan ilk Hint filmi olur.
(1956) Hollywood ırksal yakıştırmaları filmlerden çıkarır ve bazı uyuşturucu kürtaj ve fuhuş göndermelerine izin verir.
(1957) Ingmar Bergman'ın alametifarikası olmuş temaları yaşam ve ölümü ele aldığı Yedinci Mühür ve Yaban Çilekleri gösterime girer.
(1959) Alfred Hitchcock'ım psikoloj,k gerilimi Vertigo gösterime girer. Fransız eleştirmenler Hitchcock'u gerçek bir auteur olarak takdirle karşılar.
(1959) Truffault'un ilk filmi 400 Darbe modern toplumu gerçekçi bir biçimde ele alır ve Fransız Yeni Dalga'nın zirvesi olur.
(1960) Fransız Yeni Dalga Serseri Aşıklar, İngiliz Yeni Dalga ise Sevişme Günleri ile sinemaya yeni bir soluk getirir.
(1960) İtalyan destanı Tatlı Hayat bir adamın, Roma'nın kafe ve bar hayatı içinde aşk ve mutluluk arayışını izlerken klasik anlatıyı hiçe sayar.
(1961) Berlin Duvarı yükselir.
(1962) Küba Füze Krizinin patladığı yıl İngiliz gizli ajan 007 James Bond Doktor No ile çıkış yapmasıyla casus çılgınlığı çığrından çıkar.
(1962) Amerika'nın büyümekte olan vatandaşlık hakları hareketi ırkçılıkla mücadele ederken Bülbülü Öldürmek'in film uyarlamasında avukat Atticus Finch'de aynı şeyi yapmaktadır.
(1964) Vietnam Savaşı tırmanırken ve ABD zorunlu askerliği gündemine alırken Dr. Strangelove Soğuk Savaş paranoyasını hicveder.
(1965) Müzikaller seyirciyi büyülemeye devam eder: Neşeli Günler uluslararası çapta gişe rekorları kırar.
(1966) Haber filmi tarzında çekilen Cezayir Bağımsızlık Savaşı dekolonizasyon döneminde gerilla savaşına dair acımasız gerçekleri ifşa eder.
(1967) Luis Bunuel'in Gündüz Güzeli ile cinsellik gerçeküstü bir hal alırken Hollywood The Gradetvate'de dalgasını geçtiği toplumsal tabuları Bonnie ve Clyde'de dümdüz eder.
(1968) Uzay çağı bilimkurgusu 2001: Uzay Yolu Macerası ve erotizm yüklü Barbarella seyirciyi heyecanlandırır.
(1969) Yeni Hollywood Easy Rider'da Peter Fonda ve Dennis Hoper, Geceyarısı Kovboyu'nda ise Jon Voight ve Dustin Hoffman ile yola koyulur.
(1970) Cephede Eğlence ve Barışa Giden Yol savaşın deliliğini hedef alırken Le Boucher insanı cinayete iten dürtüleri inceler.
(1971) Otomatik Portakal, Kanunun Kuvveti ve Kirli Adam ile birlikte sinematik şiddet yeni sınırlarına ulaşır.
(1972) Francis Ford Coppola Baba filmlerinin ilki ile gangster türünü yeniden tanımlar.
(1973) Kung fu küresel ün kazanır ve Hong Kong'lu oyuncu Bruce Lee Ejderin Üç Fedaisi ile kült statüsüne ulaşır.
(1974) Yeni kara film Chinatown sinemalara giriş yapar.
(1975) Videoteyp yaygınlık kazanırken Betamax ve VHS uzun-çalar formatları sinemaseverlerin filmleri evlerinde kaydedip izlemelerine olanak tanır.
(1976) Taksi Şoförü ve Başkanın Bütün Adamları sırasıyla Vietnam Savaşının ve Watergate skandalının açtığı yaraları yansıtır.
(1877) NewYork hem Woody Allen'ın aşka iğneleyici bir bakış attığı Annie Hall'a hem de disko cehennemi Cumartesi Gecesi Ateşi'ne ilham verir.
(1977) Yıldız Savaşları bilimkurgu ve franchasing'i yeni bir galaksiye taşırken Spielberg Üçüncü Türden Yakınlaşmalar ile yine heyecan uyandırır.
(1979) Bilimkurgu, Stalker ve Mad Max'teki gözü dönmüş distopyalardan uzaklaşarak Alien'da tamamen korkuya döner.
(1980) İki epik dönüş 1980'leri müjdeler: Kubrick'in psikolojik korku filmi Shining'de Jack Nicholson ve Scorsese'nin boksla ilgili biyografi filmi Raging Bull'da Robert De Niro.
(1981) Kutsal Hazine Avcıları İndiana Jones franchise'ın başlatırken Das Boot'ta bir Alman denizaltı avını takip etmektedir.
(1982) Spielberg'ün sıcacık filmi E.T bütün ailenin izleyebileceği bir bilimkurguyken Ridley Scott'un 2019 Los Angeles'ının epik bir yeni-kara film yorumu Ölüm Takibi'nin her yaşa hitap ettiği söylenemez.
(1985) Sundance Enstitüsü bağımsız sinema ve dünya sinemasına destek olmak amacıyla Utah, ABD'de düzenlediği ilk film festivaline ev sahipliği yapar.
(1986) David Lynch'in Amerikan kültürüne gerçeküstü ve altüst edici yaklaşımı Blue Velvet'e anında kült statüsü kazandırır.
(1987) Doğu ve Batı Almanya'yı ayıran Berlin Duvarının yıkılmasından iki yıl önce Wim Wenders'ın Berlin Üzerinde Gökyüzü filminde Melekler Berlin'de yeryüzüne inerler.
(1988) Pedro Almodovar'ın kara komedisi Sinir Krizinin Eşiğindeki Kadınlar İspanyol yönetmene küresel bir seyirci kitlesi kazandırır.
(1991) 1920'ler Çin'inde geçen Kırmızı Fenerler görsel ve duygusal gücüyle seyircisini baştan çıkartır.
(1992) Disney'in Güzel ve Çirkin'i En İyi Film Oscar'ına aday gösterilen ilk animasyon film olur.
(1992) Quentin Tarantino'nun ilk uzun metrajlı filmi, havalı gerilim Rezervuar Köpekleri kendinden emin bir yeteneğin ilanıdır.
(1994) Oliver Stone, hikayesi Quentin Tarantino'ya ait olan Katil Doğanlar'daki şiddet ile seyircileri sarsar ve zorlar.
(1995) Danimarkalı yönetmenler Lars von Trier ve Thomas Vinterberg Dogma 95 manifestosu ile sanatsal bir "namus yemini" ederler.
(1996) Joel ve Ethan Coen Fargo ile buz gibi şiddet dolu bir öyküde sıcaklık bulurken David Cronenberg Çarpışma ile seyircileri kışkırtır.
(1997) David Lynch Lost Highway'de doğrusal olmayan anlatıları keşfetmeye devam eder; Curtis Hanson Los Angeles Sırları ile kara film ruhunu yeniden çağırır.
(1998) Vinterberg'in ilk Dogma filmi Şölen bir el kamerasıyla çekilir.
(2000) Ang Lee Kaplan ve Ejderha'da uluslararası seyirciyi wuxia ile tanıştırır.
(2002) Günümüz çete hayatı Tanrı kent'te canlı bir biçimde tasvir edilirken New York Çeteleri 19. Yüzyıl suç hayatını anlatır.
(2003) Peter Jackson gişe rekorları kıran Yüzüklerin Efendisi üçlemesini tamamlar; Tarantino Kill Bill: Vol. 1 ile havalı yaratıcılığını göstermeye devam eder.
(2003) Park Chan-Wook'un yenilikçi ve şiddet dolu gerilimi İhtiyar Delikanlı uluslararası seyirciyi Güney Kore sinemasıyla tanıştırır.
(2006) Guillerme del Toro İspanyol dramı Pan'ın Labirenti'nde fanteziyle cesur gerçekçiliği karıştırır.
(2007) Paul Thomas Anderson, tarihi epik Kan Dökülecek'te bir petrol ve açgözlülük öyküsü anlatır.
(2008) Ölümcül Tuzak yönetmen Kathryn Bigelow'a Oscar kazandırır; Danny Boyle Milyoner'e bir tutam Bollywood tarzı katar.
(2011) Yönetmen Nuri Bilge Ceylan'ın Bir Zamanlar Anadolu'da filmi bir cinayet ekibinin amansız vazifelerini gözler önüne serer.
(2012) Jackson'ın Hobbit: Beklenmedik Yolculuk'u saniyede 48 karelik yüksek kare hızı ile çekilen ilk ticari uzun metrajlı film olur.
(2013) Alfonso Cuaron Yerçekimi'nde görsel olarak nefes kesici bir 3D uzay macerası yaratmak için en son bilgisayar teknolojisinden yararlanır.
(2016) Sayısız kez aday gösterilmesine rağmen Leonardo Di Caprio nihayetinde Diriliş filmi ile Oscar ödülünü kazanmayı başarır.
Facebook Yorumları